Bu sayfayı paylaşmak istiyorsan:

Giriş: Grafik Analizine Derin Bir Bakış

Finansal piyasalarda alım-satım kararı vermek, tahmine değil bilgiye ve sistemli gözleme dayanmalıdır. Bu sistemli yaklaşımın en çok bilinen ve uygulanan yöntemlerinden biri de teknik analizdir. Teknik analiz, bir varlığın geçmiş fiyat hareketleri ve işlem hacmi gibi nicel verilere dayanarak gelecekteki fiyat davranışlarını öngörmeye çalışır.

Bu analiz türünün temel taşı ise grafik okumadır. Ancak grafikler yalnızca çizgiler ve mum çubuklarından ibaret değildir; bu şekillerin arkasında davranışsal finans, istatistik, yatırımcı psikolojisi ve piyasa yapısı yatar. İşte bu yazı, teknik analiz dünyasında en çok kullanılan 10 grafik analiz yöntemini hem teorik altyapılarıyla hem de pratikteki güçlü ve zayıf yönleriyle detaylı biçimde ele alıyor.

Bu Yazının Amacı Nedir?

Bu çalışma, yatırımcılara grafik analiz tekniklerini tanıtmak ve bilgilendirici bir perspektif kazandırmak amacıyla hazırlanmıştır. Her bir yöntemin:

Temel mantığı,
Ne zaman işe yaradığı,
Nerelerde yetersiz kaldığı,
Hangi araçlarla birlikte kullanılabileceği
gibi konular ayrıntılı bir şekilde ele alınacaktır.

Ancak unutulmamalıdır ki:

Buradaki hiçbir bilgi yatırım tavsiyesi niteliği taşımaz.

Bu yazı, teknik analiz araçlarına dair genel bilgi vermek için hazırlanmıştır. Burada anlatılan yöntemlerin her biri, farklı piyasa koşullarında farklı sonuçlar doğurabilir. Bu nedenle okuyucunun kendi risk iştahı, yatırım hedefi ve karar süreci doğrultusunda değerlendirme yapması önemlidir.

Yöntemleri Anlatmak, Kullanmaya Yetmez

Teknik analizde “bilmek”, “uygulayabilmek” anlamına gelmez. Her yatırımcının zamanla kendi tarzına uygun araçları seçmesi ve strateji geliştirmesi gerekir. Bu yazıda anlatılan 10 analiz yöntemi, bu stratejik bakış açısını geliştirmek isteyenlere temel bir referans kaynağı sunmayı hedeflemektedir.

Bu bağlamda, “en iyi analiz yöntemi” yoktur. Sadece doğru zaman, doğru araç ve doğru bağlam vardır.

1. Trend Çizgileri (Trendlines)

Grafik Okumanın En Eski Ama Hâlâ En Etkili Yöntemlerinden Biri

Trend Nedir ve Neden Önemlidir?

Borsada fiyatlar hiçbir zaman rastgele hareket etmez; kısa, orta veya uzun vadede belli yönelimler gösterirler. Bu yönelimlere “trend” adı verilir. Bir trend yukarı, aşağı ya da yatay olabilir. Grafik analizinde trendi tanımak, yatırımcının mevcut piyasa yapısını anlamasını sağlar ve doğru strateji kurması için ilk adımdır.

Trend çizgileri, bu yönelimi görselleştirmek için kullanılan en temel teknik analiz aracıdır. Kısaca söylemek gerekirse, trend çizgisi, fiyatın zaman içerisindeki yönünü anlamamıza yardımcı olan eğik ya da yatay bir doğrudur. Ancak arkasında yatan mantık ve kullanımı oldukça derindir.

Trend Çizgisi Nasıl Çizilir?

Trend çizgileri manuel olarak çizilir ve çizimin doğruluğu yatırımcının gözlem becerisine ve grafik okuma deneyimine bağlıdır.

Yükselen Trend Çizgisi:

Fiyat grafiğinde artan dip noktaları birleştirilerek çizilir.
Eğimi yukarı doğrudur.
Bu çizgi, fiyatın her düştüğünde belirli bir seviyeden toparlandığını ve alıcıların hâlâ güçlü olduğunu gösterir.

Düşen Trend Çizgisi:

Fiyat grafiğinde azalan tepe noktaları birleştirilerek çizilir.
Eğimi aşağı doğrudur.
Bu çizgi, satıcıların baskın olduğunu ve her yükselişte satışla karşılaştığını gösterir.

Yatay Trend Çizgisi:

Fiyat dar bir aralıkta gidip geliyorsa (konsolidasyon), yatay trendden bahsedilir.
Bu durumda çizilen çizgi destek/direnç olarak işlev görür.

Not: Sağlam bir trend çizgisi çizmek için en az 3 temas noktası gerekir. 2 nokta arasında çizilen çizgi sadece potansiyel bir tahmindir; üçüncü nokta teyittir.

Trend Çizgileri Ne Sağlar?

1. Piyasa Yönünün Görselleştirilmesi

Trend çizgileri, “trend nedir” sorusunun grafik üzerindeki cevabıdır. Fiyatlar yükseliyor mu, düşüyor mu, yoksa belli bir aralıkta mı sıkışmış? Bu soruların cevabı trend çizgileriyle netleşir.

2. Destek ve Direnç Noktalarının Belirlenmesi

Yükselen trend çizgisi = destek çizgisi.
Düşen trend çizgisi = direnç çizgisi.

Bu çizgiler, fiyatın tepki verebileceği bölgeleri belirlemede kullanılır. Eğer fiyat bu çizgiyi kırarsa trendin zayıfladığı veya yön değiştireceği düşünülür.

3. Breakout (Kırılma) Tespiti

Trend çizgisi kırıldığında çoğu yatırımcı bu olayı bir “breakout” olarak değerlendirir ve pozisyon alır. Bu, özellikle kısa vadeli işlem yapanlar için önemlidir.

4. Trend Devam Formasyonlarının Temeli

Flama, bayrak, üçgen gibi pek çok teknik formasyonun altyapısı trend çizgilerine dayanır.

Ne Zaman Güvenilir Sinyal Verir?

Fiyat çizgiye birden fazla kez saygı göstermişse (yani temas edip yön değiştirmişse).
Trend çizgisi farklı zaman dilimlerinde de destekleniyorsa (örneğin hem günlük hem haftalık grafikte aynı yönde trend varsa).
Hacimle birlikte analiz ediliyorsa (örneğin kırılma anında hacim yüksekse sinyal daha güçlüdür).

Trend Çizgilerinin Zayıf Kaldığı Durumlar

1. Yatay ve Volatil Piyasalarda

Trend çizgileri genellikle yönlü piyasalarda sağlıklı çalışır. Ancak fiyat sürekli olarak yukarı aşağı oynuyorsa (volatilite yüksekse), bu çizgiler sık sık kırılabilir ve yanıltıcı sinyaller üretir.

2. Subjektiflik

Trend çizgileri manuel çizildiği için, aynı grafiğe bakan iki kişi farklı çizgiler çizebilir. Bu da yöntemin sübjektifliğini artırır.

3. “Fake Breakout” Riski

Bazı durumlarda fiyat trend çizgisini kırar gibi yapıp hemen tekrar eski trendine döner. Bu sahte kırılmalar, özellikle stop-loss kullanan yatırımcılar için can sıkıcı olabilir.

4. Tek Başına Kullanımda Yanılgı Riski

Trend çizgileri güçlü bir başlangıç noktasıdır ama karar verme sürecinde hacim, RSI, MACD gibi ek göstergelerle birlikte kullanılmalıdır. Aksi hâlde eksik ve riskli bir analiz yapılmış olur.

Gerçek Hayattan Örnek: Tesla (TSLA)

2020-2021 döneminde Tesla’nın hisse fiyatı sürekli artan diplerle ilerleyen net bir yükselen trend içindeydi. Bu trend çizgisi defalarca test edildi ve her testten sonra fiyat daha da yükseldi. Ancak 2022’de bu çizgi kırıldığında, fiyat ciddi bir düzeltme yaşadı. O kırılma noktasında sadece trend çizgisi değil, aynı zamanda düşen hacim ve negatif RSI uyumsuzluğu da vardı. Yani trend çizgisi diğer araçlarla desteklenmişti.

Sonuç: Neden Trend Çizgileriyle Başlamalıyız?

Teknik analiz dünyasına adım atan her yatırımcının ilk öğrenmesi gereken araç trend çizgileridir. Çünkü bu çizgiler, yalnızca fiyatın nereden gelip nereye gittiğini değil; aynı zamanda piyasadaki psikolojik davranışları da özetler. Ancak bu yöntem her ne kadar basit görünse de yanlış kullanıldığında büyük zararlar getirebilir. Bu yüzden dikkatli analiz, destekleyici araçlar ve deneyim şarttır.

2. Hareketli Ortalamalar (Moving Averages)

Fiyat Gürültüsünü Süzmek ve Trendin Kalbini Görmek

Hareketli Ortalama Nedir?

Hareketli ortalama, belirli bir zaman dilimi boyunca fiyatların ortalamasını alarak grafikte düz bir çizgi olarak gösterilen, geçmişe dayalı bir göstergedir. Temel amacı, fiyatlardaki günlük oynaklığı yumuşatarak daha net bir yön eğilimi sunmaktır.

Hareketli ortalamalar, piyasanın trend yönünü daha az gürültüyle gözlemlemek için kullanılır. Ancak bilinmelidir ki bu araç geçmiş fiyat verilerini temel alır ve bu nedenle doğası gereği gecikmelidir.

Temel Türleri

1. Basit Hareketli Ortalama (Simple Moving Average – SMA)

Belirli sayıda kapanış fiyatının aritmetik ortalamasını alır. Örneğin 20 günlük SMA, son 20 günün kapanış fiyatlarını toplar ve 20’ye böler.

2. Üssel Hareketli Ortalama (Exponential Moving Average – EMA)

Son fiyatlara daha fazla ağırlık verir. Yani son fiyat hareketlerine daha duyarlıdır ve bu yüzden SMA’ya kıyasla daha hızlı tepki verir.

3. Ağırlıklı Hareketli Ortalama (Weighted MA – WMA)

Her gün için farklı ağırlıklar verilir. Yeni verilere daha yüksek ağırlık tanınarak daha rafine bir görünüm sağlanır.

Nasıl Kullanılır?

1. Trend Belirleme

Fiyat, hareketli ortalamanın üzerinde ise yükseliş trendi.
Altında ise düşüş trendi olduğu varsayılır.

2. Destek/Direnç Alanları

Uzun vadeli hareketli ortalamalar (özellikle 100 ve 200 günlük) destek ve direnç gibi davranabilir.
Özellikle büyük yatırımcılar (kurumlar, fonlar), bu seviyeleri dikkate alarak pozisyon alabilir.

3. Kesişim Stratejileri (Golden Cross / Death Cross)

Golden Cross: Kısa vadeli MA, uzun vadeli MA’yı yukarı keserse (örneğin 50 gün > 200 gün) güçlü alım sinyali.
Death Cross: Kısa vadeli MA, uzun vadeli MA’yı aşağı keserse satış sinyali.

Farklı Süreler Ne Anlama Gelir?

Ortalama Türü	Kullanım Amacı	Süre	Örnek
Kısa Vadeli MA	Momentum, kısa trend	5, 10, 20 gün	9 EMA, 20 SMA
Orta Vadeli MA	Geçiş eğilimleri, trend kararlılığı	50 gün	50 SMA
Uzun Vadeli MA	Büyük trend, makro analiz	100, 200 gün	200 EMA

Not: Süre uzadıkça hareketli ortalama daha geç sinyal verir, ancak daha güçlü trendleri doğrular.

Avantajları

1. Fiyat Gürültüsünü Azaltır

Volatil piyasada kafa karıştıran ani iniş çıkışları yumuşatarak genel yönü görmek kolaylaşır.

2. Sistematik Alım-Satım İçin Uygundur

Özellikle algoritmik stratejilerde sık kullanılır; çünkü net kurallara bağlanabilir.

3. Genişletilebilirlik

Başka göstergelerle (örneğin MACD, Bollinger Bands) entegre edilerek güçlü sinyaller üretir.

Dezavantajları ve Tehlikeli Yanılsamalar

1. Gecikmeli Yapı

MA, geçmiş fiyatların ortalamasını aldığından trendi geç fark eder.
Hızlı dönüşlerde sinyal geç gelebilir, fırsat kaçabilir.

2. Yatay Piyasalarda Tuzaklar

Özellikle kısa vadeli MA’lar sık sık fiyatla kesişeceğinden çok fazla sahte sinyal üretebilir.

3. Yanlış Strateji Kurma Riski

Sadece “altında sat, üstünde al” gibi kaba kurallarla işlem yapmak, volatilite tuzağına düşürebilir.
MA’nın kendisi bir strateji değil, strateji bileşenidir.

Örnek Senaryo: Apple (AAPL)

Apple hissesi, 2023 başlarında 200 günlük EMA’nın üzerine çıktığında birçok uzun vadeli yatırımcı için alım sinyali oluştu. Bu ortalama aynı zamanda güçlü bir destek işlevi gördü. Ancak birkaç ay sonra kısa vadeli 20 günlük ortalama sık sık bu çizgiyle kesişerek kısa vadeli yatırımcıları yanıltan sinyaller üretti. Bu durumda trendin gücünü teyit etmek için RSI gibi momentum göstergeleriyle birlikte değerlendirme yapıldı.

Ne Zaman Yeterli Değildir?

Yüksek volatilite dönemlerinde: MA sık sinyal üretir ve hata payı artar.
Beklenmedik haber/olay etkisinde: MA, ani haber kaynaklı fiyat hareketlerine tepki veremez.
Konsolidasyon dönemlerinde: Fiyatlar MA etrafında gidip gelerek net yön vermez.

Ne Zaman ve Nasıl Kullanılmalı?

Durum	Önerilen Kullanım
Güçlü trend var	50/200 EMA ile trend takibi
Kısa vadeli işlem	9 EMA + 20 EMA kesişimleri
Stratejik alım noktası	Fiyatın 100 veya 200 günlük MA’dan destek aldığı durumlar
Yanıltıcı ortam	Yalnızca MA’ya güvenmek yerine RSI, hacim, MACD ile desteklenmeli

Sonuç: Hareketli Ortalama Her Şey Değildir, Ama Başlangıçtır

Hareketli ortalamalar, teknik analizde olmazsa olmaz araçlardan biridir. Ancak bu araç yalnızca geçmişe dayalıdır ve her yatırımcı için tek başına karar verici olmamalıdır. Onu güçlü kılan, kontekste göre doğru kullanılması ve diğer göstergelerle birlikte düşünülmesidir.

3. RSI (Relative Strength Index – Göreceli Güç Endeksi)

Piyasadaki Duygusal Aşırılıkları Yakalamanın Aracı

RSI Nedir?

RSI, bir varlığın momentumunu ölçerek o varlığın aşırı alım (overbought) ya da aşırı satım (oversold) bölgesinde olup olmadığını gösteren bir osilatördür. 1978 yılında J. Welles Wilder tarafından geliştirilmiştir.

RSI, 0 ile 100 arasında değer alır ve genellikle 14 günlük zaman dilimiyle hesaplanır.

RSI Formülü (Temel Mantığıyla)

RSI=100−(1001+RS)RSI = 100 – \left( \frac{100}{1 + RS} \right)RSI=100−(1+RS100)

Buradaki RS, belirli bir dönem boyunca ortalama yükselişlerin ortalama düşüşlere oranıdır. Ancak formülü bilmekten çok, gösterdiği sinyalleri nasıl okuyacağımız daha kritiktir.

RSI Değer Aralıklarının Anlamı

RSI Değeri	Yorumu
70 üzeri	Aşırı alım (fiyat çok yükseldi, düzeltme gelebilir)
30 altı	Aşırı satım (fiyat çok düştü, tepki yükselişi olabilir)
50 civarı	Nötr momentum, belirgin yön yok

Not: 30 ve 70 seviyeleri her zaman kesin sınır değildir. Bazı yatırımcılar 80/20 veya 60/40 gibi farklı eşikler kullanabilir.

RSI Ne İşe Yarar?

1. Aşırı Alım-Satım Bölgelerinin Tespiti

RSI, piyasadaki aşırılığı gösterdiği için özellikle kısa vadeli düzeltmeleri öngörmede faydalıdır. Aşırı alım durumunda satış baskısı, aşırı satım durumunda ise alım tepkisi beklenebilir.

2. Uyumsuzluk (Divergence) Analizi

Pozitif Uyumsuzluk: Fiyat düşerken RSI yükselir. Bu, düşüşün zayıfladığını ve dönüş sinyali olduğunu gösterebilir.
Negatif Uyumsuzluk: Fiyat yükselirken RSI düşüyorsa yükseliş zayıflıyor olabilir.

Bu tür uyumsuzluklar, trendin sonuna yaklaşıldığını gösteren erken uyarılardır.

3. Destek ve Direnç Alanı Olarak RSI Seviyeleri

RSI’nın 50 seviyesinden dönüp tekrar yukarı gitmesi, güçlü bir yükseliş trendini destekleyebilir. 50’nin altına sarkması ise momentum kaybının işareti olabilir.

Ne Zaman Güçlü Çalışır?

RSI, yatay ve dalgalı (range-bound) piyasalarda daha güvenilir çalışır.
Özellikle fiyatların belli aralıkta sıkıştığı, net trendin olmadığı dönemlerde aşırı alım/satım bölgeleri sık yaşanır ve RSI bu durumları iyi tespit eder.
RSI, uyumsuzlukla birlikte kullanıldığında dönüşleri öngörmede oldukça başarılıdır.

Ne Zaman Yanıltıcı Olur?

1. Güçlü Trende Karşı RSI Kullanımı

RSI > 70 olduğunda hemen satışa geçmek ciddi hata olabilir. Çünkü:

Güçlü bir yükseliş trendinde RSI uzun süre 70 üzerinde kalabilir.
Aynı şekilde düşüş trendlerinde RSI 30’un altında kalmaya devam edebilir.

Bu durumlar, RSI’nın salt rakamlarla değil bağlamla okunması gerektiğini gösterir.

2. Düşük Hacimli Piyasalarda

Momentumun ölçülmesinde hacim çok önemlidir. Hacimsiz bir ortamda RSI’nın verdiği sinyallerin sağlamlığı azalabilir.

3. Fiyatla RSI Arasındaki Kısa Vadeli Sapmalar

Ani fiyat hareketlerinde RSI da aşırı tepkiler verebilir. Bu nedenle birkaç mum çubuğu daha izlenmeden RSI’a göre pozisyon almak erken giriş riski taşır.

Pratik Kullanım Örnekleri

a. Kombinasyon Kullanımı (RSI + MA)

RSI 30 seviyesinden yukarı yönlü dönerken fiyat da 50 günlük hareketli ortalamadan destek alıyorsa, güçlü alım sinyali olabilir.

b. Boğa Tuzağı Engelleme

RSI 70 üzerindeyken fiyat yukarı kırılım yapıyorsa ama RSI da negatif uyumsuzluk varsa, kırılım “boğa tuzağı” olabilir.

c. İşlem Sinyali Üretimi

RSI 30’dan yukarı kırıldığında alım,
70’ten aşağı kırıldığında satış stratejisi kuran traderlar vardır.

Ancak unutulmamalıdır: RSI tek başına kullanılmamalı, mutlaka hacim, trend çizgileri veya MACD gibi başka göstergelerle teyit edilmelidir.

Gerçek Örnek: Nvidia (NVDA)

2023 sonlarında Nvidia hissesi 70 RSI seviyesini aştıktan sonra yükselmeye devam etti ve RSI 85’e kadar ulaştı. RSI’a bakan kısa vadeli yatırımcılar satışa yönelirken, güçlü yükseliş trendi bu satış sinyallerini geçersiz kıldı. Ancak RSI’nın fiyatla birlikte negatif uyumsuzluk göstermeye başlaması ve hacim düşüşü, kâr realizasyonunun habercisi oldu. Bu örnek, RSI’nın salt sayı olarak değil, dinamik şekilde değerlendirilmesi gerektiğini gösterdi.

Sonuç: RSI – Sayıdan Çok Hikâye Okumaktır

RSI, grafik analizinde oldukça değerli bir araçtır. Ancak 30 ve 70 seviyelerine robotik şekilde tepki vermek yerine, fiyat yapısıyla, trend yönüyle ve diğer indikatörlerle birlikte değerlendirilmelidir. Gerçek faydası, momentumun nereye kaydığını göstererek, yatırımcıyı hazırlıklı kılmasıdır.

4. MACD (Moving Average Convergence Divergence – Hareketli Ortalama Yakınsama Uzaklaşma Göstergesi)

Trendin Gücünü ve Yönünü Aynı Anda Gösteren Güçlü Bir Araç

MACD Nedir?

MACD, fiyat hareketinin hem yönünü hem de hızını ölçmek için kullanılan trend takipçisi ve momentum göstergesidir. RSI gibi 0–100 arasında çalışmaz, bir merkez hattı (sıfır çizgisi) etrafında osilasyon yapar.

MACD, genellikle şu üç bileşenden oluşur:

MACD Çizgisi: 12 günlük EMA (üstel hareketli ortalama) – 26 günlük EMA
Sinyal Çizgisi: MACD çizgisinin 9 günlük EMA’sı
Histogram: MACD çizgisi ile sinyal çizgisi arasındaki farkın görsel temsilidir (çubuk grafik)

MACD Ne İşe Yarar?

1. Trend Tespiti

MACD çizgisi sıfırın üzerindeyse yükseliş, altındaysa düşüş eğilimi var denir. Trendin yönüyle birlikte gücü de değerlendirilir.

2. Momentum Ölçümü

MACD çizgisi ile sinyal çizgisi arasındaki fark, momentumun gücünü gösterir. Aradaki mesafe açılıyorsa momentum artıyor, kapanıyorsa azalıyor anlamına gelir.

3. Kesişim Sinyalleri

MACD çizgisi, sinyal çizgisini yukarıdan keserse: Sat sinyali
MACD çizgisi, sinyal çizgisini aşağıdan keserse: Al sinyali
Bu kesişimler genellikle geç sinyal verir ancak trendin oturduğu dönemlerde güvenilirdir.

4. Histogramın Yorumlanması

Histogramın sıfır seviyesinin üzerinde genişlemesi, yükseliş momentumunun güçlendiğini; altına düşmesi düşüş momentumunun arttığını gösterir. Histogramda ani daralmalar dönüş sinyali olabilir.

MACD’nin En İyi Çalıştığı Durumlar

Belirgin trendlerde: MACD, dalgalanmalara kapılmadan ana yönü verir.
Orta–uzun vadeli analizlerde: Günlük ya da haftalık grafiklerde başarılıdır.
Momentumun değiştiği anlarda: Histogram daralmaya başladığında yatırımcı pozisyonunu gözden geçirebilir.

MACD Nerede Zayıf Kalır?

1. Yatay Seyreden Piyasalarda

MACD, yatay piyasalarda çok sayıda sinyal üretir ve bunlar genellikle yanıltıcı olur. Bu durum “whipsaw” olarak bilinen sürekli al/sat tuzağına neden olabilir.

2. Gecikmeli Yapı

Tıpkı hareketli ortalamalar gibi, MACD da geçmiş veriye dayandığı için gecikmeli çalışır. Yani trend başladıktan sonra sinyal üretir.

3. Kısa Vadeli İşlemlerde

5 dakikalık, 15 dakikalık grafiklerde MACD kullanmak genelde verimsizdir. Yanlış sinyal oranı artar.

MACD ve Uyumsuzluk (Divergence)

Tıpkı RSI gibi MACD de fiyatla ters yönde hareket ettiğinde önemli sinyaller verir:

Negatif Uyumsuzluk: Fiyat yeni tepe yapar ama MACD yapamaz → Yükseliş zayıflıyor olabilir.
Pozitif Uyumsuzluk: Fiyat yeni dip yapar ama MACD yapamaz → Düşüş zayıflıyor olabilir.

Bu tür durumlar trend değişiminin ön sinyali olabilir.

MACD – RSI Karşılaştırması

Özellik	MACD	RSI
Ne Ölçer?	Trend + Momentum	Aşırı alım/satım + Momentum
Yapı	Hareketli ortalamalar arası fark	Yükseliş vs. düşüş oranı
Sinyal Hızı	Orta	Daha hızlı
Güçlü Olduğu Zemin	Trendli piyasalar	Yatay piyasalar
Kullanım Biçimi	Kesişimler, histogram, uyumsuzluk	Aşırı alım/satım ve uyumsuzluk

MACD ve RSI birlikte kullanıldığında, birinin güçlü olduğu yerde diğerinin zayıf kalma ihtimali dengelenmiş olur.

Örnek Uygulama: Microsoft (MSFT)

Microsoft hissesi 2022 ikinci yarısında düşüş trendindeyken MACD negatif bölgedeydi. Ancak MACD çizgisi sinyal çizgisini yukarı kestiği anda, histogram büyümeye başladı. Aynı gün RSI da 30’dan yukarı dönmüştü. Bu iki göstergenin birleşimi, dönüşün kuvvetli olabileceğine dair sinyal verdi ve hisse sonraki haftalarda %18’lik yükseliş gösterdi.

MACD Tüyosu: Sinyal Üreten Histogram

Yatırımcıların çoğu sadece çizgilerin kesişimine odaklanır, ama profesyoneller histogramdaki eğime bakar:

Histogramın negatiften pozitife döndüğü ilk an, yükseliş momentumu başlıyor olabilir.
Histogram küçülmeye başlarsa, momentum zayıflıyor olabilir, pozisyon gözden geçirilmeli.

Bu tür dönüşler, çizgiler kesişmeden bile ön sinyal olabilir.

Sonuç: MACD ile Trendi Kaçırmadan Takip Et

MACD, trendi ve momentumu birlikte analiz etmek isteyen yatırımcılar için vazgeçilmez bir araçtır. Ancak geç sinyaller ve yatay piyasalardaki zaafları, onu her koşulda güvenilir kılmaz. En doğru kullanım şekli, RSI gibi göstergelerle birleştirmek ve MACD’yi bir “konfirmasyon aracı” gibi değerlendirmektir. Stratejiyi oluşturmak için değil, stratejinin sağlamasını yapmak için mükemmel çalışır.

5. Bollinger Bantları (Bollinger Bands)

Fiyatın Nefes Alıp Verdiği Alanları Tespit Etmenin Yolu

Bollinger Bantları Nedir?

1980’li yıllarda John Bollinger tarafından geliştirilen bu gösterge, fiyatın ortalamasının etrafına yerleştirilen iki standart sapma bandı ile oluşturulur. Amaç, fiyatın olağan sınırlar içinde mi hareket ettiğini, yoksa uç noktalara mı yaklaştığını tespit etmektir.

Bollinger Bantları üç ana bileşenden oluşur:

Orta Bant: Genellikle 20 günlük basit hareketli ortalama (SMA)
Üst Bant: Orta bant + (2 x standart sapma)
Alt Bant: Orta bant – (2 x standart sapma)

Standart sapma: Fiyatın ortalamaya göre ne kadar saptığını ölçer, dolayısıyla oynaklığı (volatiliteyi) temsil eder.

Nasıl Yorumlanır?

1. Bantların Genişliği

Genişliyorsa: Volatilite artıyor, ani fiyat hareketleri gelebilir.
Daralıyorsa: Fiyat sıkışıyor, patlama (breakout) yaklaşıyor olabilir.

2. Fiyatın Bantlara Yakınlığı

Fiyat üst banda temas ederse: Aşırı alım sinyali olabilir, geri çekilme gelebilir.
Fiyat alt banda temas ederse: Aşırı satım sinyali olabilir, yukarı yönlü tepki gelebilir.
Fiyat orta bant civarında kalıyorsa: Trend yönü belirsizdir, konsolidasyon vardır.

3. Bant Kırılımları

Fiyat üst bandı yukarı kırarsa bu bazen trendin güçlendiğini gösterir.
Ancak tek başına bant kırılımı genellikle “boğa tuzağı” ya da “ayı tuzağı” olabilir. Teyit sinyalleri şarttır.

Bollinger Sıkışması (Squeeze) – En Değerli Sinyal

Bollinger Bantları’nın en meşhur özelliği “sıkışma” durumudur.
Bantlar birbirine iyice yaklaştığında ve fiyat sık dar bir aralıkta salınmaya başladığında şu varsayım yapılır:

“Volatilite düştü → yakında ciddi bir hareket gelecek.”

Bu nedenle sıkışma sonrası breakout’lar, pozisyon almak için en çok takip edilen anlardan biridir. Ancak kırılım yönünün tahmini için ekstra araçlar gerekir (hacim, RSI, MACD vs.).

Avantajları

1. Volatiliteye Duyarlıdır

Hareketli ortalamalardan farklı olarak fiyatın ne kadar oynak olduğunu gösterir. Yani yalnızca yön değil, hareketin “dozu” da analiz edilir.

2. Dönüş Noktalarını Belirlemeye Yardımcıdır

Fiyat bant dışına taşarsa, genellikle kısa vadeli bir düzeltme gelir. Bu durum, yüksek olasılıkla “geri çekilme fırsatı” olabilir.

3. Görsel Olarak Sezgisel

Bantlar, grafiği daha okunabilir ve anlaşılır hâle getirir. Fiyatın “normal alanı” somutlaşır.

Zayıf Kaldığı Durumlar

1. Trende Karşı İşlem Hatası

Fiyat üst banda değdi diye hemen satış, alt banda değdi diye hemen alım yapmak trendin gücünü görmezden gelmek anlamına gelir. Güçlü trende karşı pozisyon almak tehlikelidir.

2. Bant Kırılımı = Her Zaman Sinyal Değildir

Fiyat bazen sadece volatilite nedeniyle bandı aşar. Bu nedenle bant kırılımları RSI veya MACD gibi göstergelerle teyit edilmelidir.

3. Yüksek Volatilite Dönemlerinde Zayıf Yorum

Bantlar çok genişlediğinde aşırı oynaklık nedeniyle sinyal güvenilirliği düşer. Geri çekilme seviyeleri tahmin edilemez hâle gelir.

Örnek Uygulama: Netflix (NFLX)

2022’de Netflix, uzun bir bant sıkışmasının ardından üst bandı kırarak %10’un üzerinde yükseldi. Ancak RSI eşlik etmediği için bu hareket kısa sürdü. Ardından fiyat orta banda dönüp bir süre yatay seyretti. Burada sıkışma = sinyal ama teyit gelmeyince = tuzak örneği yaşandı.

Bollinger + RSI Kombosu: Klasik Strateji

Fiyat alt banda değdi + RSI < 30 → Güçlü alım fırsatı olabilir
Fiyat üst banda değdi + RSI > 70 → Kâr realizasyonu zamanı olabilir

Bu kombinasyon, özellikle dalgalı piyasalarda oldukça işe yarar.

Sonuç: Bollinger Bantları – Ne Zaman Sınır Aşıldı, Ne Zaman Nefes Alınmalı?

Bollinger Bantları, bir fiyatın nerede “normal” hareket ettiğini ve nerede uçlara yaklaştığını gösteren harika bir araçtır. Ancak tıpkı diğer teknik analiz göstergeleri gibi, tek başına kullanılmamalıdır. Volatiliteyi ölçer, yönü göstermez. Bu nedenle trend analizi yapan başka araçlarla birlikte kullanılmalı, özellikle breakout’lar teyit edilmeden işleme girilmemelidir.

6. Fibonacci Düzeltmeleri (Fibonacci Retracement)

Piyasa Dalgalarının Matematikle Harmanı

Fibonacci Nedir?

Fibonacci düzeltmeleri, 13. yüzyılda yaşamış İtalyan matematikçi Leonardo Fibonacci’nin keşfettiği sayı dizisine dayanır. Bu dizideki oranlar doğada, sanatta ve finans piyasalarında tekrar eden bir yapı oluşturur.

En sık kullanılan Fibonacci düzeltme seviyeleri şunlardır:

23.6%
38.2%
50% (matematiksel olarak Fibonacci’ye ait değil ama teknik analizde kullanılır)
61.8%
78.6%

Bu seviyeler, bir yükseliş ya da düşüş trendi içinde fiyatın hangi seviyelere kadar geri çekilip yeniden yön bulabileceğini tahmin etmek için kullanılır.

Nasıl Uygulanır?

Net bir dip ve tepe belirlenir (veya yükselişin/düşüşün başlangıç ve bitiş noktası).
Fibonacci aracı bu iki nokta arasında çizilir.
Ortaya çıkan seviyeler, fiyatın geri çekilme ihtimali olan potansiyel destek/direnç noktaları olarak değerlendirilir.

Örneğin fiyat 100’den 150’ye yükselmişse:

38.2% düzeltme: 131

50% düzeltme: 125

61.8% düzeltme: 119

Yani fiyat 150’den geri çekilirse, bu seviyelerden birinde yeniden yukarı dönmesi beklenebilir.

Ne İşe Yarar?

1. Düzeltme Seviyelerini Tahmin Etmek

Fiyatlar hiçbir zaman düz bir çizgide ilerlemez. Her yükselişin/düşüşün içinde düzeltmeler olur. Fibonacci seviyeleri, bu düzeltmelerin nerede sona erebileceğine dair olasılık sunar.

2. Destek ve Direnç Belirleme

Bu seviyeler, fiyat daha oraya gelmeden önce “gizli destek/direnç” olarak işaretlenir. Traderlar bu seviyelere göre emirlerini yerleştirir.

3. Pozisyon Planlaması

Hedef koyarken veya stop-loss belirlerken Fibonacci seviyeleri referans alınabilir.

Ne Zaman Güçlü Çalışır?

Belirgin bir trend sonrası kısa süreli düzeltmelerde
Momentum göstergeleriyle desteklendiğinde
Hacimsel teyit geldiğinde (örneğin 61.8 seviyesinde dönüş + artan hacim)

Fibonacci seviyeleri bir “sihirli değnek” değil, ama yatırımcı psikolojisinin sık tekrar eden davranış kalıplarını görselleştiren bir araçtır.

Zayıf Olduğu Durumlar

1. Belirsiz Trendlerde

Eğer net bir dip ya da tepe noktası belirlemek zorsa, Fibonacci seviyeleri zaten baştan yanlış çıkar. Hatalı başlangıç, hatalı çizgi = hatalı analiz.

2. Aşırı Volatil Ortamlar

Ani haber akışları, makroekonomik şoklar gibi durumlarda Fibonacci seviyeleri boşa düşebilir. Çünkü bu yöntem geçmişe dayalıdır, ani duygusal tepkileri öngöremez.

3. Tek Başına Kullanım

Fibonacci bir destek seviyesi gösteriyor olabilir, ancak RSI 80’deyse ya da MACD negatifse, oradan alım yapmak yüksek risklidir.

Fibonacci + Trend Çizgisi: Mükemmel Uyum

Fibonacci seviyeleri, trend çizgileriyle kesiştiği yerlerde çok daha güçlü sinyal verir. Örneğin hem 38.2 düzeltme seviyesi, hem de yukarı yönlü trend çizgisi aynı noktada kesişiyorsa, bu seviye oldukça güçlü bir destek alanı olarak kabul edilir.

Gerçek Uygulama: S&P 500 – 2020 Pandemik Düşüşü

2020 Mart’ta sert düşüş yaşayan S&P 500, toparlanma sürecinde 61.8% düzeltme seviyesine kadar yükseldi ve orada haftalarca oyalandı. Bu, Fibonacci’nin sadece günlük değil, haftalık ve aylık grafiklerde de çalışabildiğini gösteren güçlü bir örnektir.

Yanılgılar ve Mitler

“Fibonacci hep çalışır” yanılgısı: Fibonacci, yatırımcıların ortak psikolojik davranışlarını görselleştirir. Her zaman işe yaramaz; ancak kitlesel davranışın tekrarlı olduğu dönemlerde çok isabetli çalışabilir.
“Fibonacci seviyesine geldi, kesin döner”: Hayır. Bu sadece dönme ihtimalinin arttığı bir bölgedir, garanti değildir. Olasılık matematiğidir, kesinlik değil.

Sonuç: Fibonacci – Rasyonel Teknikçinin Duygusal Haritası

Fibonacci düzeltmeleri, özellikle fiyatın “nefes aldığı” dönemlerde mükemmel referans noktaları sağlar. Ancak yalnızca çizgileri görmek değil, onların arkasındaki yatırımcı davranışını da anlamak gerekir. Trendin gücü, işlem hacmi, momentum… Bunlar olmadan Fibonacci sadece grafik üzerindeki yatay çizgilerden ibarettir.

7. Ichimoku Bulutu (Ichimoku Kinko Hyo)

Görsel Zenginlik, Teknik Derinlik: Tüm Veriyi Tek Göstergede Okuma Sanatı

Ichimoku Nedir?

Ichimoku, Japonca’da “bir bakışta denge grafiği” anlamına gelir. Yani hedefi, yatırımcının sadece bu göstergeye bakarak trend yönünü, hızını, desteği ve direnci aynı anda görebilmesidir.

Ichimoku’nun bileşenleri oldukça fazladır. Bunları doğru anlamak, göstergeyi etkin kullanmanın ön koşuludur.

Ichimoku’nun Temel Bileşenleri

Bileşen	Açıklama
Tenkan Sen (Dönüş Çizgisi)	Son 9 periyodun ortalama tepe ve dip noktası. Kısa vadeli trendi gösterir.
Kijun Sen (Standart Çizgi)	Son 26 periyodun ortalama tepe ve dip noktası. Orta vadeli trendi temsil eder.
Senkou Span A (Öncü Çizgi A)	Tenkan Sen ve Kijun Sen ortalaması, 26 periyot ileri kaydırılır.
Senkou Span B (Öncü Çizgi B)	Son 52 periyodun ortalama tepe ve dip noktası, 26 periyot ileri kaydırılır.
Chikou Span (Gecikmeli Çizgi)	Mevcut fiyatın 26 periyot geriden çizilmiş hâli. Geçmişle kıyas yapılmasını sağlar.

Senkou A ve Senkou B arasındaki alan “bulut” (kumo) olarak adlandırılır ve en kritik bölgedir.

Ichimoku Bulutu Ne İşe Yarar?

1. Trend Yönü ve Gücünü Belirleme

Fiyat bulutun üzerindeyse → Yükseliş trendi
Fiyat bulutun altındaysa → Düşüş trendi
Fiyat bulutun içindeyse → Belirsizlik ve yatay hareket olasılığı

2. Destek ve Direnç Bölgeleri

Bulutun kendisi destek/direnç olarak çalışır. Özellikle kalın bulut yapıları güçlü bariyerlerdir.

3. Geleceğe Yönelik Bakış

Ichimoku’nun eşsiz yanı, veriyi 26 periyot ileri kaydırmasıdır. Bu sayede mevcut yapıların geleceğe etkisi öngörülebilir.

4. Sinyal Üretimi

Tenkan Sen’in Kijun Sen’i yukarı kesmesi: Alım sinyali
Aşağı kesmesi: Satım sinyali
Sinyalin bulutun üstünde mi, altında mı gerçekleştiği sinyalin gücünü belirler.

Avantajları

1. Tüm Yapıyı Tek Göstergede Sunar

Trend yönü, momentum, destek/direnç ve geçmiş/gelecek karşılaştırması, Ichimoku’da birlikte yer alır.

2. Geçmiş–Şimdi–Gelecek Dengesi

Gecikmeli (Chikou Span), mevcut (Tenkan/Kijun) ve geleceğe dair (Senkou Spanlar) veri aynı grafikte sunulur. Bu zaman perspektifi, diğer hiçbir göstergede yoktur.

3. Formasyonlara Dayalı Değil

Klasik üçgen, flama gibi formasyonlara bağımlı kalmadan trendi ve sinyali doğrudan verir.

Zayıf Yönleri

1. Yeni Başlayanlar İçin Karmaşık Görünür

Beş ayrı çizgi ve bir bulutla çalışmak, göz alışkanlığı kazanmadan zorlayıcı olabilir.

2. Yanıltıcı Sinyaller Üretebilir

Özellikle dar bulutlarda veya yatay piyasalarda kesişim sinyalleri güvenilirliğini yitirir.

3. Gecikmeli Bazı Bileşenler

Kijun Sen ve Chikou Span gibi bazı çizgiler geçmişe göre hesaplandığından gecikmeli çalışabilir.

Kullanım Stratejisi: “Üçlü Onay Sistemi”

İdeal bir Ichimoku “al” sinyali için:

Tenkan Sen > Kijun Sen olmalı
Fiyat bulutun üstünde olmalı
Chikou Span fiyatın üzerinde olmalı

Bu üç koşul sağlanıyorsa, yüksek doğrulukla güçlü bir yükseliş trendi içindesiniz demektir. Aynı durumun tersi “sat” sinyali için geçerlidir.

Örnek Uygulama: Toyota (TM)

2021’de Toyota hissesi haftalık grafikte Ichimoku bulutunun üzerinde seyrediyordu. Tenkan Sen, Kijun Sen’i yukarı kesmişti ve Chikou Span, geçmiş fiyatların üzerindeydi. Bu sinyal üçlü onaydı. Hisse sonraki 2 ayda %12’ye yakın yükseldi.

Aynı grafiklerde, fiyatın bulut içine girmesiyle belirsizlik başladı ve sinyallerin doğruluğu ciddi şekilde düştü. Bu da Ichimoku’nun yalnızca “ideal yapı”larda güvenilir olduğunu gösterdi.

Ichimoku + Diğer Araçlarla Kombinasyon

RSI + Ichimoku: RSI aşırı satımdayken fiyat bulutun altından yukarı çıkarsa, bu dönüşün daha sağlam olduğunu gösterir.
MACD + Ichimoku: MACD histogramı pozitif seyrederken Ichimoku’da alım sinyali gelirse, momentumla desteklenmiş güçlü trend oluşabilir.

Sonuç: Ichimoku – Karmaşıklığın İçinde Disiplin Arayanlar İçin

Ichimoku, tek başına bir analiz disiplini kurabilecek kadar zengin bir araçtır. Ancak onu kullanmak, sadece çizgileri tanımaktan ibaret değildir. Bu gösterge, yatırımcının geçmişi, bugünü ve geleceği aynı anda analiz edebilmesini sağlar. Bu yüzden deneyim kazandıkça değerini artırır, aceleyle uygulandığında ise kafa karıştırıcı olabilir.

8. Mum Formasyonları (Candlestick Patterns)

Fiyatın Davranış Dili: Her Mum Bir Hikâye Anlatır

Mum Grafikleri Nedir?

Mum çubukları, bir varlığın belirli bir zaman aralığında açılış, kapanış, en yüksek ve en düşük fiyatlarını gösteren grafik öğeleridir. Japonya’da 18. yüzyılda pirinç tüccarları tarafından geliştirilen bu yöntem, bugün dünya çapında milyonlarca yatırımcı tarafından kullanılıyor.

Her bir “mum” şu bilgileri taşır:

Gövde: Açılış ve kapanış fiyatı arasındaki mesafe
Fitil (gölge): O periyotta ulaşılan en yüksek ve en düşük seviyeler
Renk: Mum kapanışı açılıştan yüksekse genellikle yeşil/beyaz; düşükse kırmızı/siyah

Mum Formasyonları Neden Önemlidir?

Fiyat hareketlerinin psikolojik arka planını gösterir.
Kısa vadeli dönüşleri ve trend devamlarını işaret eder.
Anlık alım/satım kararlarında “görsel teyit” sağlar.

Mum formasyonları iki gruba ayrılır:

Tekli mum formasyonları
Çoklu mum formasyonları (2 veya 3 mum kombinasyonları)

En Bilinen Mum Formasyonları ve Anlamları

A. Tek Mum Formasyonları

Formasyon	Anlamı
Doji	Açılış ve kapanış birbirine çok yakın; kararsızlık göstergesidir.
Hammer (Çekiç)	Uzun alt fitil, küçük gövde; düşüşten sonra oluşursa yükseliş sinyali olabilir.
Inverted Hammer (Ters Çekiç)	Yukarı yönlü fitil güçlü; olası trend dönüşü göstergesi.
Shooting Star	Yukarı yönlü fitil uzun, gövde küçük; yükseliş sonunda düşüş sinyali olabilir.
Marubozu	Fitilsiz ya da çok kısa fitilli mum; güçlü ve kararlı alım/satım baskısı gösterir.

B. İki ve Üç Mumlu Formasyonlar

Formasyon	Anlamı
Bullish Engulfing	Küçük kırmızı mumu yutan büyük yeşil mum → güçlü alım sinyali
Bearish Engulfing	Küçük yeşil mumu yutan büyük kırmızı mum → satış baskısı başlıyor
Morning Star	Kırmızı → Doji → Yeşil dizilimi → dipten dönüş
Evening Star	Yeşil → Doji → Kırmızı dizilimi → tepeden dönüş
Three White Soldiers	Art arda gelen 3 güçlü yeşil mum → trend başlıyor olabilir
Three Black Crows	Art arda gelen 3 büyük kırmızı mum → düşüş momentumu kuvvetli

Avantajları

1. Kısa Vadeli İşlemler İçin İdealdir

Mum formasyonları özellikle günlük veya saatlik grafiklerde dönüş noktalarını yakalamada oldukça etkilidir.

2. Görsel ve Hızlı Yorum İmkanı Sunar

Alım/satım kararları için karmaşık hesaplamalara gerek yoktur. Tecrübeli bir göz, formasyonları anlık olarak tanıyabilir.

3. Diğer Göstergelerle Kolayca Entegre Olur

RSI, Bollinger Bantları, MACD gibi araçlarla birlikte güçlü teyit noktaları oluşturur.

Zayıf Olduğu Durumlar

1. Yüksek Volatilite Dönemlerinde Yanıltıcı Olabilir

Ani hareketlerde oluşan büyük mumlar, sahte sinyallere neden olabilir.

2. Yalnızca Mumla Karar Vermek Risklidir

Formasyon oluştu diye hemen işleme girmek yanlış olabilir. Mutlaka hacim, trend çizgisi veya direnç/destek analizi ile desteklenmelidir.

3. Zamana Duyarlıdır

Aynı formasyon 1 saatlik grafikle 1 haftalık grafik arasında bambaşka anlamlar taşıyabilir. Kullanılan zaman aralığı çok önemlidir.

Gerçek Örnek: Nasdaq 100 – 2022

2022’nin ilk çeyreğinde Nasdaq, düşüş trendi sırasında güçlü bir “Morning Star” formasyonu oluşturdu. Aynı anda RSI da aşırı satımdaydı. Bu birleşim, geçici bir toparlanma rallisinin habercisi oldu. Ancak MACD’nin hâlâ negatif olması nedeniyle trend kısa sürdü. Bu, mum formasyonlarının tek başına güvenilir olmadığını ama “erken sinyal” açısından çok değerli olduğunu gösterdi.

Pratik Strateji: Mum + Trend + RSI Üçlüsü

Örneğin:

Fiyat yükselen trend çizgisine yaklaşmış.
Orada bir “Hammer” oluşmuş.
RSI 30 civarında.

Bu üçlü birleşim, yüksek olasılıkla dönüş sinyali kabul edilir. Ancak hacim artışı da gözlemleniyorsa, pozisyon almak için uygun ortam oluşmuş olabilir.

Sonuç: Mumlar Yakar Ama Aydınlatabilir de

Mum formasyonları, fiyatın kısa vadeli psikolojisini en net anlatan araçlardan biridir. Ancak yatırımcıların unutmaması gereken şey, bu formasyonların birer “ipucu” olduğudur. Asla tek başına karar verilmemeli, büyük resim içinde değerlendirilmelidir. Fiyat davranışını anlamanın ilk adımı mumları okumaktır, ama son adımı asla değildir.

9. Hacim Analizi (Volume Analysis)

Fiyatın Arkasındaki Gücü Anlamanın En Doğrudan Yolu

Hacim Nedir?

Hacim, belirli bir zaman aralığında işlem gören toplam birim adedini ifade eder. Hisse senetlerinde bu birim genellikle lot (adet), kriptoda coin/token sayısı, vadeli işlemlerde kontrat sayısıdır.

Örneğin bir hisse senedi gün içinde 10 milyon kez alınıp satılmışsa, işlem hacmi 10 milyon olarak kabul edilir.

Neden Önemlidir?

Hacim, fiyat hareketinin ne kadar güçlü ve inandırıcı olduğunu gösterir. Yani sadece “ne oldu”yu değil, “ne kadar ciddi oldu”yu anlamanızı sağlar. Fiyatın yükselmesi bir şeydir, ama o yükselişin arkasında büyük yatırımcılar varsa tamamen başka bir şeydir.

Hacimle Yorum Yapma Prensipleri

Fiyat Hareketi	Hacim	Anlam
Yükseliş	Artan hacim	Sağlıklı, güçlü yükseliş
Yükseliş	Azalan hacim	Zayıf, geçici yükseliş
Düşüş	Artan hacim	Panik satış veya satış teyidi
Düşüş	Azalan hacim	Geçici düzeltme, alıcılar dirençli

Bu tablo, hacmin fiyatla birlikte değerlendirilmesi gerektiğini çok net ortaya koyar.

Hacimle Kullanılan Araçlar ve İpuçları

1. Hacim Tepkisiyle Trend Teyidi

Trendin başladığı bölgede hacim artıyorsa, bu yeni trendin gerçek olduğuna işarettir.
Özellikle “breakout”larda (direnç kırılımları), hacim patlaması varsa güvenilirlik artar.

2. Volume Spike (Hacim Patlaması)

Ani hacim yükselişleri genellikle önemli bir dönüşün ya da kırılımın habercisidir.
Ancak bu spike’lar teyitsizse “tuzak” da olabilir.

3. Volume Divergence (Uyumsuzluk)

Fiyat yeni tepe yaparken hacim düşüyorsa, trend gücünü kaybediyor olabilir.
Fiyat düşerken hacim düşüyorsa, panik bitmiş ve toparlanma yaklaşmış olabilir.

4. Ortalama Hacim Üzerinden Yorumlama

Hacim her zaman kendi başına değil, ortalama hacim ile karşılaştırılarak okunmalıdır.
20 günlük ortalama hacmin 2 katı hacim görüldüyse ve fiyat yukarı kırılıyorsa: bu ciddi bir sinyaldir.

Hacim + Mum Formasyonları Kombinasyonu

“Bullish Engulfing” gibi alım formasyonlarında hacim artışı varsa: güvenilir dönüş sinyali.
“Breakout” (kırılım) anlarında Marubozu mumu + yüksek hacim → büyük fonlar devrede olabilir.

Zayıf Yönleri

1. Manipülasyona Açık Alanlar

Özellikle kripto veya düşük hacimli hisselerde büyük oyuncular fiyatı hacimle oynayarak yönlendirebilir.
Bu nedenle hacim verileri, güvenilir borsalardan alınmalı ve bağlam içinde okunmalı.

2. Veri Kalitesine Bağımlılık

Bazı platformlarda “volume” yalnızca alışları gösterir, bazıları alış + satış toplamını verir. Doğru veri, doğru yorum için şarttır.

3. Yalnızca Onaylayıcıdır, Öngörücü Değil

Hacim genellikle “olmuş olanı” teyit eder. “Olacak olanı” tahmin etmekte doğrudan etkisi azdır. Bu yüzden tek başına sinyal üretmek yerine destekleyici kullanılır.

Gerçek Uygulama: Nvidia (NVDA) – 2023 Breakout Örneği

NVDA hissesi 2023 ortasında büyük bir yatay direnç bölgesini yukarı kırdı. Aynı gün işlem hacmi 3 katına çıktı. Bu kırılımın arkasında kurumsal alım olduğu anlaşıldı. Fiyat 2 hafta içinde %18 yükseldi. Burada hacim, sadece teknik bir onay değil, kurumsal sermayenin girdiği sinyalini verdi.

Kombinasyon: Hacim + MACD + Trend Çizgisi

Trend çizgisi yukarı kırıldı.
MACD sinyal çizgisini yukarı kesti.
Hacim ortalamanın 2 katı oldu.

Bu üçlü birleşim, özellikle orta vadeli pozisyonlar için oldukça güçlü sinyal setidir. Hacim, bu senaryoda kritik onay mekanizmasıdır.

Sonuç: Fiyat Ne Derse Desin, Hacim Yalnızca Gerçeği Söyler

Hacim, fiyat hareketinin arkasındaki “niyeti” gösterir. Her kırılımda, her yükselişte, her panikte bakılması gereken ilk şey hacimdir. Profesyonel yatırımcılar için fiyatın nereye gittiğinden çok nasıl gittiği önemlidir. Bu da hacimle ölçülür. O yüzden, analizinizde hacme yer vermiyorsanız sadece yarım resme bakıyorsunuz demektir.

10. Grafik Formasyonları (Chart Patterns)

Piyasa Psikolojisinin Geometrik Yansıması

Grafik Formasyonu Nedir?

Grafik formasyonları, fiyat hareketlerinin belirli şekiller oluşturmasıdır. Bu şekiller yatırımcı davranışlarının ve piyasa psikolojisinin tekrar eden kalıplarıdır. Her formasyonun bir oluşum süreci, bir teyit anı ve bir hedef seviyesi vardır.

Bu yapılar genellikle iki gruba ayrılır:

Trend Devam Formasyonları
Trend Dönüş Formasyonları

A. Trend Devam Formasyonları

Bu yapılar, mevcut trendin devam edeceğini ima eder. Genellikle bir soluklanma evresini temsil eder.

1. Flama (Flag)

Kısa vadeli konsolidasyon bölgesidir.
Fiyat, önce sert bir şekilde yükselir/düşer (direk), sonra dar bir alanda konsolide olur (bayrak).
Kırılım geldiğinde, fiyat genellikle ilk hareketin boyu kadar daha hareket eder.

2. Üçgen (Triangle)

Simetrik, yükselen veya alçalan olabilir.
Hacim genellikle daralma sürecinde azalır, kırılım anında artar.
Üçgen kırılımı, genellikle trendin devamını işaret eder.

3. Dikdörtgen (Rectangle / Box)

Fiyat belli bir bantta gidip gelir.
“Range trading” yapanlar için fırsat; trend takipçileri için kırılım beklenir.

B. Trend Dönüş Formasyonları

Bu yapılar, trendin sona erdiğini ve tersine döneceğini gösterir. Çoğu zaman “tepe” ya da “dip” formasyonu olarak geçer.

1. Omuz – Baş – Omuz (Head and Shoulders)

En güvenilir dönüş formasyonudur.
Ortada en yüksek tepe (baş), iki yanında daha alçak tepeler (omuzlar) vardır.
Boyun çizgisinin kırılmasıyla düşüş teyit edilir.
Hedef: Baş ile boyun çizgisi arasındaki mesafe kadar düşüş.

2. Ters Omuz – Baş – Omuz (Inverse Head and Shoulders)

Düşüş trendinde oluşur, yukarı yönlü dönüş sinyali verir.
Aynı kurallar geçerlidir, ancak yön yukarıdır.

3. Çift Tepe / Çift Dip (Double Top / Bottom)

Fiyat aynı seviyeye iki kez ulaşır ancak geçemezse, zayıflık işareti.
Boyun çizgisi kırılırsa formasyon tamamlanmış olur.
Hedef, tepe ile boyun arasındaki mesafe kadardır.

Formasyonun 3 Aşaması

Oluşum: Şekil grafik üzerinde belirmeye başlar, ancak henüz işlem yapmak için erken olabilir.
Teyit: Kritik çizgi (boyun çizgisi, destek/direnç hattı) kırılırsa formasyon “aktif” olur.
Hedefleme: Kırılım yönünde, ölçüme dayalı bir hedef belirlenir.

Avantajları

1. Kısa ve Orta Vadeli Yatırımcılara Yön Gösterebilir

Belirli aralıklarla çalışan yatırımcılar için formasyonlar net giriş/çıkış seviyeleri sunar.

2. Risk Yönetimi Kolaydır

Formasyon kırılımı geçersiz olursa pozisyon kolayca kapatılabilir (örneğin, boyun çizgisinin tekrar içine girilmesi stop sinyali olur).

3. Davranışsal Finansla Uyumlu

Formasyonlar yatırımcı psikolojisinin grafik yansımasıdır. Özellikle büyük kitlelerin katıldığı piyasalarda anlamlı sonuçlar üretir.

Zayıf Yönleri

1. Subjektiflik

Aynı grafiğe bakan iki kişi farklı formasyon görebilir. Özellikle simetrik üçgenlerde ya da kompleks yapılarda görüş ayrılıkları yaşanabilir.

2. Teyitsiz Girişler Tehlikelidir

Henüz kırılmamış bir formasyona göre işlem yapmak spekülatiftir. Hacim teyidi, kapanış teyidi gibi unsurlar olmadan işlem yapılmamalıdır.

3. Formasyon İçinde Yatırımcıyı Beklemeye Zorlar

Formasyonun oluşması zaman alabilir. Sabırsız yatırımcılar erken girerek yanlış pozisyon alabilir.

Gerçek Örnek: Amazon (AMZN)

2020 yılında Amazon’un haftalık grafiğinde büyük bir simetrik üçgen oluştu. Bu üçgen yaklaşık 5 ay sürdü. Kırılım yukarı geldiğinde hacim iki katına çıktı. Formasyon hedefi %12 idi; fiyat bunu 3 haftada gerçekleştirdi. Bu, klasik formasyonların sabırla izlendiğinde yüksek başarı oranı sunabileceğini gösteren net bir örnektir.

Kombinasyon: Formasyon + RSI + Hacim

Çift dip formasyonu oluşuyor.
RSI’da pozitif uyumsuzluk var.
Kırılım anında hacim artıyor.

Bu üçlü, teknik analizde yüksek doğruluklu dönüş sinyallerinden biridir.

Sonuç: Formasyonlar – Sabırla Bekleyenlerin Ödülü

Grafik formasyonları teknik analizde en çok uygulanan ama aynı zamanda en yanlış anlaşılan yöntemlerden biridir. Bunlar sihirli şekiller değildir; her biri piyasa davranışının bir yansımasıdır. Anahtar nokta, formasyonun doğru okunması, kırılımın teyit edilmesi ve işlemin buna göre disiplinli yönetilmesidir.

ÖNEMLİ! Araçların Akıllı Kullanımı: Etkili Grafik Analizi Kombinasyonları

Teknik analizde her aracın kendine has bir gücü vardır. Ancak hiçbir gösterge kusursuz değildir. Bu yüzden profesyonel yatırımcılar, farklı teknik analiz yöntemlerini birlikte kullanarak hem sinyalleri teyit eder, hem de risklerini azaltır.
Bu bölümde, bu yazı boyunca anlattığımız 10 temel grafik analiz yönteminin birbirini tamamlayan kombinasyonlarını paylaşıyoruz.

Amaç, okuyucunun bu araçları yalnızca bağımsız olarak değil, birbirine destek olacak şekilde senaryo kurarak kullanabilmesini sağlamaktır.
Aşağıdaki kombinasyonlar, pratikte sık uygulanan, güçlü sinyaller üretme potansiyeline sahip ve yatırımcı davranışlarını destekleyen yapılardır.

1. Trend Çizgisi + RSI + Hacim

Amaç: Trend dönüş noktalarını güvenle yakalamak

Trend çizgisi: Ana yönü belirler
RSI: Aşırı alım/satım ve momentum zayıflığı uyarısı
Hacim: Dönüşte gerçekten güçlü oyuncular var mı, bunu gösterir

Ne zaman kullanılır?
Yatay piyasa sonrası trend kırılımları veya dip/tepe arayışında.

2. Hareketli Ortalama (MA) + MACD + Hacim

Amaç: Trendin sağlıklı devam edip etmediğini anlamak

MA (örn. 50 EMA): Trend yönünü gösterir
MACD: Momentum ve kesişim sinyali verir
Hacim: Güçlü trendi onaylar

Ne zaman kullanılır?
Trend takip eden yatırımcılar için ideal; özellikle orta vadeli pozisyonlarda.

3. Bollinger Bantları + RSI

Amaç: Aşırı uçlarda işlem fırsatlarını değerlendirmek

Bollinger Bands: Fiyatın normal aralığı
RSI: Momentumun aşırı noktalarda olup olmadığını gösterir

Ne zaman kullanılır?
Yatay seyirlerde, sıkışma sonrası çıkışlarda ya da düzeltme dönemlerinde.

4. Fibonacci + Trend Çizgisi + Hacim

Amaç: Düzeltme seviyelerini tahmin etmek ve teyit etmek

Fibonacci: Olası geri çekilme noktaları
Trend çizgisi: Ana yön ve destek yapısı
Hacim: Geri dönüşün ciddiyetini ölçmek

Ne zaman kullanılır?
Yükseliş trendi içinde gerçekleşen düşüşlerde “nerede döner” sorusunun cevabı için.

5. Ichimoku + MACD + RSI

Amaç: Trendin gücünü ve momentum yapısını derinlemesine okumak

Ichimoku: Trend, momentum ve destek/direnç
MACD: Yön teyidi
RSI: Duygusal uç noktaları gösterir

Ne zaman kullanılır?
Orta ve uzun vadeli pozisyonlarda güçlü trend seçimi için.

6. Mum Formasyonları + Hacim + RSI

Amaç: Kısa vadeli giriş-çıkış fırsatlarını daha güvenli hale getirmek

Mum Formasyonu: Fiyat davranışındaki ani değişiklik
Hacim: Formasyonun gücünü doğrular
RSI: Alım/satım bölgesine mi denk geliyor?

Ne zaman kullanılır?
Gün içi ya da kısa vadeli işlemlerde, dönüş anlarında.

7. Grafik Formasyonları + Hacim + MACD

Amaç: Kırılım sonrası hedefli işlem açmak

Formasyon: Örn. omuz-baş-omuz ya da üçgen
Hacim: Kırılım ciddiyeti
MACD: Yön teyidi

Ne zaman kullanılır?
Formasyonun olgunlaştığı ve kırılmanın beklendiği anlarda.

8. Trend Çizgisi + Bollinger Bands + RSI

Amaç: Teknik sınırların test edildiği bölgelerde pozisyon almak

Trend çizgisi: Ana yön
Bollinger Bandı: Fiyat normal aralıkta mı?
RSI: Dönüşün zamanı mı?

Ne zaman kullanılır?
Trend çizgisine yaklaşan fiyat bant sınırına da denk geldiyse…

Bonus: “Sinyal Filtreleme Tablosu”

Amaç	Araçlar	Strateji
Trend yönü	MA, Ichimoku, Trend çizgisi	2’si aynı yönde → yön teyidi
Momentum	MACD, RSI	İkisi de pozitif → kuvvetli sinyal
Teyit	Hacim, Fibonacci, Formasyon	Kırılım + hacim + destek seviyesi

Bu tür kombinasyonlar, sadece sinyali artırmakla kalmaz, aynı zamanda zamanlama, güven ve risk kontrolü açısından da yatırımcıya daha sağlam bir zemin sağlar.

Kapanış: Bilgiyle Bakarak, Disiplinle Yorumlamak

Bu yazıda teknik analizde en sık başvurulan 10 grafik analiz yöntemini detaylıca ele aldık. Her bir yöntem, piyasa verilerini farklı bir açıdan yorumlama imkânı sunar. Kimi trendin yönünü belirler, kimi momentumu ölçer, kimi ise yatırımcı psikolojisinin grafik üzerindeki yansımalarını okumanıza yardımcı olur. Ancak tüm bu yöntemlerin ortak bir gerçeği vardır:

Hiçbiri tek başına yeterli değildir.

Teknik analiz bir araçtır, ama kararın kendisi değildir. Bu analizler ancak disiplinli bir portföy yönetimi, sağlam bir risk yönetimi ve psikolojik dayanıklılık ile birleştiğinde anlamlı sonuçlar doğurur.

Yatırım Kararlarında Grafik Analizin Rolü

Grafik analiz, size piyasanın “ne dediğini” gösterebilir; ama “ne yapmanız gerektiğini” söylemez. Bu nedenle:

Her sinyal bir karar değildir.
Her formasyon bir fırsat değildir.
Her kırılım bir kazanç değildir.

Yatırımcının görevi, bu araçları birer ipucu gibi görmek; ancak nihai kararı verirken zamanlama, pozisyon büyüklüğü, piyasa koşulları ve kişisel hedefler gibi unsurları hesaba katmaktır.

Sinyal Aramak Yerine Senaryo Kurmak

Gelişmiş yatırımcılar sinyal aramak yerine senaryo kurar. Örneğin:

“Bu fiyat seviyesi kırılırsa ve hacim artarsa, MACD de teyit verirse giriş yaparım.”
“RSI 30 altına inmişse ama fiyat dip oluşturmamışsa, beklerim.”

Bu yaklaşımla grafik analizi bir refleks değil, bir analiz süreci hâline gelir.

Disiplin, Bilgiden Daha Kritik

En iyi analiz, kötü bir psikolojiyle yapılırsa işe yaramaz. En iyi gösterge, panikle bozulmuş bir strateji içinde tutarsız sinyallere dönüşebilir. Bu nedenle teknik analizde ustalaşmak için:

Strateji belirleyin, plansız işlem yapmayın.
Beklemeyi öğrenin, her sinyal işleme dönüşmek zorunda değil.
Stop-loss uygulayın, haklı olmaktan çok hayatta kalmak önemlidir.

Son Söz: Bilgi Yüklü, Ama Yatırımcı Kontrollü Bir Yaklaşım

Bu yazı boyunca öğrendiğiniz her yöntem size daha geniş bir perspektif sunacak. Ancak unutmayın:

Bu araçlar size yol gösterir, rotayı siz belirlersiniz.
Hiçbir analiz kaybı sıfırlamaz, ama kayıpları kontrol etmeyi öğretir.
Teknik analizde “kesinlik” yoktur, sadece olasılıklarla dans etme becerisi vardır.

Yatırım sürecinizde bu yöntemleri sadece “ne zaman alayım/satayım” aracı olarak değil, piyasayı anlamak ve kendinizi disipline etmek için de kullanın.

Bilgi sizi donatır. Ancak karar, her zaman sizindir.

Kaynakça

Murphy, J. J. – Technical Analysis of the Financial Markets
(New York Institute of Finance, 1999)
➤ Modern teknik analiz kavramlarının temel kaynağı.
Edwards, R. D., Magee, J., Bassetti, W. H. C. – Technical Analysis of Stock Trends
(AMACOM, 2007)
➤ Grafik formasyonları ve trend analizinin klasik başvuru kaynağı.
Bulkowski, T. – Encyclopedia of Chart Patterns
(Wiley, 2005)
➤ Blogda geçen grafik desenlerinin (cup with handle, head and shoulders vb.) başarı oranları ve analizleri.
Investopedia.com
➤ https://www.investopedia.com
➤ Teknik göstergeler (RSI, MACD, Bollinger Bands) ve analiz tekniklerinin sade anlatımı.
TradingView Chart School
➤ https://www.tradingview.com/ideas/education/
➤ Fibonacci, Ichimoku ve hacim bazlı analizlerde kullanılan pratik grafik örnekleri.
StockCharts Technical Analysis Glossary
➤ https://school.stockcharts.com
➤ Tüm temel ve ileri düzey analiz kavramları için hızlı referans noktası.
Moody’s, Fitch, S&P Global Ratings – Resmî kredi notu ve makroekonomik değerlendirme raporları
➤ Özellikle borsa tepkilerini anlatan bölümlerde kullanıldı.
Federal Reserve Economic Data (FRED)
➤ https://fred.stlouisfed.org
➤ Faiz oranları, işsizlik, enflasyon gibi verilerin analizinde referans olarak alındı.
Bloomberg & Reuters Terminal Tabloları
➤ Piyasa fiyatlamaları ve kısa vadeli tepkilerde anlık veri kaynakları olarak değerlendirildi.
TasarrufRehberi.com – Yazarın Kendi Gözlemleri ve Teknik İncelemeleri
➤ Tüm analizler yatırım tavsiyesi niteliği taşımaz; grafik kombinasyonları ve piyasa stratejileri deneyim temellidir.

📌 Yasal Uyarı:

Bu içerikte yer alan bilgi, yorum ve değerlendirmeler yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Burada adı geçen şirketler ve finansal enstrümanlar yalnızca genel bilgilendirme amacıyla sunulmuştur. Her yatırım kararı, bireylerin kendi finansal koşulları ve risk profili doğrultusunda değerlendirilmelidir. Lütfen yatırım yapmadan önce lisanslı bir uzmandan danışmanlık alınız.

📌 Önerilen Araçlar:

Yatırımlarınızı daha sağlam planlamak istiyorsanız, sitemizdeki hesaplama araçlarını mutlaka inceleyin.
📈 Temettü Hesaplama Aracı ile gelecekteki birikiminizi projekte edebilir,
💸 Eurobond Getiri Hesaplayıcısı sayesinde de kupon, vade ve faiz bilgilerine göre net getirinizi görebilirsiniz.

Okunma Sayısı: 8